Xả nước, dân không hay biết
Được Nhà nước hỗ trợ vốn mua giống cá, một tổ hợp tác với nhiều hộ dân ở thôn 5, xã Tiên Cảnh (Tiên Phước) góp vốn đầu tư nuôi cá lồng trên lòng hồ thủy lợi Đá Vách thuộc xã Tiên Cảnh. Mô hình nhằm tìm hướng đi mới tăng thêm thu nhập cho người dân.
Sau hơn 4 tháng nuôi, bà con chuẩn bị thu hoạch, ai cũng vui mừng. Thế nhưng đùng một cái, đơn vị quản lý hồ Đá Vách là Chi nhánh Thủy lợi Phú Ninh, thuộc Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Quảng Nam xả nước để sửa chữa, nước trong hồ về mực chết, khiến cá chết sạch.
Ông Phạm Văn Hoài, Tổ trưởng tổ hợp tác cho biết: Chúng tôi làm dự án trình lên huyện và các cơ quan chức năng đồng ý. Vào tháng 4/2014, Trạm Khuyến nông - Khuyến lâm huyện Tiên Phước triển khai mô hình nuôi cá lăng nha, điêu hồng tại hồ Đá Vách, do Trung tâm Khuyến nông - khuyến ngư Quảng Nam đầu tư.
Theo đó, dự án triển khai khoảng 476 triệu đồng, trong đó Nhà nước hỗ trợ 92 triệu đồng, nhân dân đóng góp 384 triệu đồng. Sau 4 tháng thả nuôi, cá phát triển tốt, tỷ lệ sống cao, trung bình mỗi con đạt trọng lượng 0,4 kg. Vậy mà bỗng nhiên cá yếu đi rõ rệt khi Chi nhánh Thủy lợi Phú Ninh xả nước vào chiều 14/8/2014. Từ đó trở đi, mỗi ngày có đến 50 - 70 con cá lăng nha bị chết. Cầm cự bằng việc bơm nước, bổ sung oxy cho cá thở, nhưng đến ngày 21/8/2014 thì cá chết 99,9%.
Sự việc xảy ra, bà con báo lên chính quyền xã. Ngay sau đó, UBND xã Tiên Cảnh đã lập đoàn kiểm tra có báo cáo số 112/BC-UBND. Xã Tiên Cảnh cho rằng, Chi nhánh Thủy lợi Phú Ninh đã xả nước, thông báo cho người dân chậm.
Cụ thể, vào lúc 13 giờ 30 phút ngày 14/8/2014, Chi nhánh Thủy lợi Phú Ninh thực hiện xả nước từ cao trình 21m xuống cao trình 16m để sửa chữa hồ, trong khi chiều 15/8/2014 thì xã mới nhận được thông báo. Rõ ràng, đơn vị vận hành hồ đã thông báo chậm khiến người dân trở tay không kịp.
Trong quá trình xả nước đã gây thiệt hại với giá trị ước tính khoảng 440 triệu đồng, tương đương với 4 tấn cá điêu hồng và 1,4 tấn cá lăng nha.
“Chúng tôi đã báo cáo cấp trên xem xét, giúp đỡ trong suốt thời gian đó nhưng không thể làm gì được khi nguồn nước ở hồ đã xuống mực nước chết. Chúng tôi khẩn thiết mong các ngành chức năng xem xét, hỗ trợ để tái SX trong thời gian tới. Chỉ có vậy thì bà con mới trả lại được số tiền vay để đầu tư nuôi tiếp...”, ông Hoài nói.
Công ty bảo dân sai
Trao đổi vấn đề này, ông Đỗ Văn Tùng, Giám đốc Chi nhánh Thủy lợi Phú Ninh cho rằng, ngày 14/8/2014, chính ông Tùng ký thông báo về việc xả nước hồ chứa Đá Vách gửi cho UBND xã Tiên Cảnh để thông báo sửa chữa cống áp lực của hồ. Và đến ngày 19/8 thì đơn vị mới xả nước.
Như vậy, đơn vị đã có thông báo cho xã để thông báo cho bà con thu hoạch chứ chi nhánh không xả trong ngày 14/8!. Cũng theo ông Tùng, việc các hộ dân nuôi cá trong lòng hồ chưa thực hiện đúng pháp luật. Bởi theo quy định thì các hộ dân phải ký hợp đồng với chi nhánh, lúc đó mới được nuôi thả.
Đằng này, họ chưa lý hợp đồng mà tự tiện thả, trong khi trách nhiệm quản lý hồ thuộc về chi nhánh rất lớn. Có chuyện gì xảy ra thì chi nhánh gánh hết trách nhiệm.
PV NNVN đặt câu hỏi: Nếu để diện tích lòng hồ "bỏ hoang" thì quá lãng phí, trong khi người dân đang cần những mô hình phát triển kinh tế, như vậy chi nhánh phải tạo điều kiện để bà con làm ăn sinh sống? Ông Tùng cho rằng, đích thân ông đã hướng dẫn ông Phạm Văn Hoài về làm hồ sơ.
Theo đó tổ hợp tác phải trả tiền thuê lòng hồ cho Chi nhánh Thủy lợi Phú Ninh mỗi năm 52 triệu đồng. Thấy số tiền lớn quá, ông Hoài không còn quay lại để làm hợp đồng với chi nhánh.
Để khẳng định việc người dân sai, ông Tùng cho rằng, việc nuôi cá được UBND tỉnh cho phép, tuy nhiên thời điểm bà con nuôi là tháng 4/2014 nhưng đến tháng 7/2014, UBND tỉnh mới cấp phép. Người dân đã “cầm đèn chạy trước ô tô”...
Việc các hộ dân nuôi cá trong lòng hồ Đá Vách, tại giấy phép số 2149/GP-UBND ngày 9/7/2014, UBND tỉnh Quảng Nam đã có quyết định cho phép ông Phạm Văn Hoài, đại diện cho tổ hợp tác nuôi cá lồng xã Tiên Cảnh được nuôi cá lồng bè và cá thả tự nhiên tại hồ chứa nước Đá Vách với diện tích thả nuôi là 1,31 km2.
Nội dung giấy phép nếu rõ, hình thức nuôi là nuôi ghép trong lồng bè gồm các loại cá điêu hồng, lăng nha, mè, trắm cỏ và thả nuôi tự nhiên gồm các loại cá mè, cá trắm cỏ, cá chép và cá bống tượng.
Theo đó, tổ hợp tác nuôi cá lồng bè do ông Phạm Văn Hoài đại diện phải ký kết hợp đồng thuê mặt nước hồ Đá Vách với đơn vị quản lý công trình là Cty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Quảng Nam - cơ quan chủ quản của Chi nhánh Thủy lợi Phú Ninh.
Rõ ràng với cách làm trên, chưa biết lỗi tại ai, song tiền Nhà nước đầu tư cũng như tiền bạc và mồ hôi công sức của dân bỏ ra bị cuốn theo dòng nước.
