Ông Vũ Văn Diện: Trong Thương mại quốc tế có những rào cản thương mại như thuế quan và phi thuế quan. Các biện pháp phi thuế quan gồm: Sở hữu trí tuệ, các vấn đề hải quan, trong đó có hàng rào kỹ thuật.
Hàng rào kỹ thuật trong lĩnh vực nông sản liên quan đến: Dư lượng thuốc trừ sâu, kim loại nặng, biến đổi gen, canh tác, môi trường, đóng gói, ghi nhãn… Ví dụ: Khi xuất khẩu hàng nông sản vào các quốc gia sở tại, các quốc gia yêu cầu cơ quan có thẩm quyền của nước xuất khẩu xác nhận, lập danh sách các cơ sở đăng ký để xuất khẩu vào, hoặc xuất trình hồ sơ các chương trình quản lý chất lượng, chương trình giám sát của nước xuất khẩu, một số sản phẩm phải khử trùng, ra nhiệt, chiếu xạ… Thậm chí, Mỹ, EU còn có lịch định kỳ trực tiếp sang kiểm tra hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam.
PV: Thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã phải đối mặt với những vụ kiện liên quan tới hàng rào kỹ thuật mà nguyên nhân chính là do thiếu thông tin. Vậy, xin Ông cho biết, đâu là giải pháp để nâng cao việc tiếp cận thông tin cho các doanh nghiệp?
Ông Vũ Văn Diện: Hiện nay, theo các Hiệp định thương mại tự do, các nước đều phải minh bạch hóa các quy định về các biện pháp kỹ thuật và các nước đều phải thiết lập “Điểm hỏi đáp về các rào cản kỹ thuật” để trả lời và cung cấp các văn bản có liên quan đến các biện pháp kỹ thuật. Ví dụ: Trang thông tin của WTO, www.wto.org…
Thực tế, Việt Nam chúng ta cũng đã xây dựng được một hệ thống thông tin tương đối mạnh từ TW đến địa phương. Doanh nghiệp có thể tiếp cận các thông tin về tất cả các biện pháp kỹ thuật của Việt Nam tại: Văn phòng TBT Việt Nam, Tổng Cục Tiêu chuẩn – Đo lường - Chất lượng, Bộ Khoa học Công nghệ hoặc qua trang web: http://www.tbtvn.org
Ngoài ra, các doanh nghiệp Việt Nam còn tiếp cận thông tin qua các kênh: Tham khảo từ các đối tác; Phòng Thương mại của Việt Nam đặt tại các quốc gia sở tại hoặc các kênh khác. Tuy nhiên, quan trọng nhất vẫn là sự chủ động nắm bắt thông tin của các doanh nghiệp.
PV: Để tránh phải đổi mặt với nguy cơ bị kiện cũng như nâng cao hình ảnh, thương hiệu, chất lượng để vượt qua rào cản của các nước khác thì doanh nghiệp Việt Nam cần phải lưu ý những vấn đề gì về rào cản kỹ thuật?
Ông Vũ Văn Diện: Trước hết, các doanh nghiệp phải nắm bắt được tiêu chuẩn chất lượng quốc gia. Bởi lẽ, phải thực hiện được các quy định về tiêu chuẩn của quốc gia, các doanh nghiệp mới hiểu và có cơ sở đáp ứng được tiêu chuẩn chất lượng của các quốc gia khác, đặc biệt là các nước Âu- Mỹ.
Bên cạnh các tiêu chuẩn của các quốc gia sở tại, các doanh nghiệp cũng cần chú ý các quy định về tiêu chuẩn kỹ thuật của các tổ chức tư nhân. Hiện nay, có hơn 40 tổ chức xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật gây cản trở cho các doanh nghiệp khi xuất khẩu.
Ngoài ra, doanh nghiệp phải thay đổi tư duy và cách thức tổ chức sản xuất, tổ chức lại sản xuất thông qua xây dựng mối liên kết, bởi vì khi doanh nghiệp gặp khó khăn thì cả cộng đồng cũng bị ảnh hưởng; kiểm soát yếu tố nguyên liệu đầu vào; cập nhật các yêu cầu của thị trường vì các nước thường xuyên thay đổi tiêu chuẩn kỹ thuật và phải có sự kết nối chặt chẽ với nhà nhập khẩu.
