Đây gần như là toàn bộ phạm vi tự nhiên của cá (Credit: Stan Shebs / CC by 3.0)
Loài cá này được các nhà khoa học gọi là Devils hole pupfish (tạm dịch là cá sóc sống trong hang quỷ) thuộc họ Cyprinodontidae, sống ở một trong những nơi khô cạn nhất trên thế giới, ở trung tâm của sa mạc Mojave ở Mỹ. Mỗi cá thể có chiều dài không quá 2.5cm và có lẽ chỉ còn tồn tại ít hơn 50 cá thể.
Điều đáng chú ý, loài này đã xuất hiện trong tự nhiên từ hàng ngàn năm trước trong một nơi chúng sinh sống không lớn hơn phòng khách trong căn nhà của bạn. Mà một trong những điều làm cho loài cá này trở nên hiếm nhất trong tất cả các loài cá là vì chúng loài cô đơn và bị cô lập nhất trên trái đất.
Cho đến nay, các nhà khoa học tin rằng cuối cùng họ cũng đã biết nguồn gốc thật sự của loài cá này. Những báo cáo cụ thể về loài cá này đã giúp tìm ra một sự thật mang tính khoa học và cần được bảo tồn.
Loài cá này là loài cá duy nhất sống trong một hang đá vôi được gọi là Devil Hole ở Nye County, Nevada. Mặc dù đây là một hang mở tuy nhiên nước bên trong không có sự trao đổi với bất kỳ nguồn nào khác từ bên ngoài. Vậy làm thế nào các loài cá này đến sống bên trong cái hang này?
Khoảng 15 mét dưới cửa hang là một hố nước, đó là nơi sinh sống của Devils hole pupfish. Ở một đầu của hố nước này là một thềm đá vôi nhỏ, phạm vi đo được chỉ từ 3 đến 6m, nơi này được cho là chỗ kiếm ăn và bãi đẻ của chúng. Kết quả cho thấy, các Devils hole pupfish có phạm vi phân bố nhỏ nhất trong bất kỳ loài sinh vật có xương sống.
Loài cá này tồn tại ở nơi có điều kiện khí hậu khắc nghiệt, nhiệt độ ổn định 32-330C, mức oxy thấp và thay đổi thường xuyên trong mực nước. Loài này trở thành loài cực quý hiếm cũng từ một nguyên nhân, vào năm 1966, chúng là một trong những loài cá đầu tiên được liệt kê vào một Đạo luật của Hoa Kỳ về Các loài Nguy cơ tuyệt chủng cần được bảo tồn, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã ban hành lệnh cấm việc bơm nước ngầm lân cận vì việc làm này có thể đã đe dọa đến môi trường sống và sự tồn tại của chúng đồng thời ban hành lệnh tăng cường sự bảo vệ loài này.
Tuy nhiên, một câu hỏi cơ bản được đặt ra: Làm thế nào các Devils hole pupfish đến sống bên trong Devils Hole (tên gọi của hang động)?
Các chuyên gia đã luôn luôn thắc mắc bằng cách nào mà loài cá này đã đến hang động hàng ngàn năm trước, tiến hóa thành những loài độc đáo như ngày nay. Các thắc mắc được giải đáp phần nào từ nghiên cứu thành địa chất của các hang động và sự xuất hiện của loài cá này khiến một số người cho rằng người Da đỏ bản địa có thể đã đưa loài cá này vào hang động. Có ý kiến khác cho rằng các loài cá có liên quan đến Devils hole pupfish sống ở Thung lũng Chết (Death Valley) có thể bằng nhiều cách mà chúng có thể đến với hang động bởi những cuộc hành trình từ những con chim hoặc có một con đường ngầm ở trong.
Sa mạc Mojave là một nơi khắc nghiệt
Bên cạnh đó có một số ý kiến trái chiều cho rằng mỗi bản chất đưa ra của Devils hole pupfish không xứng đáng với danh tiếng đặc biệt của nó.
Câu trả lời từ một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Molecular Ecology, bởi một nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ, dẫn đầu bởi Ismail Saglam và Michael Miller thuộc Đại học California, Davis, Hoa Kỳ.
Mối liên hệ chặt chẽ với loài cá Owens pupfish (Credit: CDFW).
Họ nghiên cứu lịch sử di truyền của Devils hole pupfish (Cyprinodon diabolis) và so sánh với hai loài cá khác thuộc họ cyprinodontidae là Owens pupfish (C. radiosus) và Ash Meadows Amargosa pupfish (C. nevadensis mionectes). Họ ngạc nhiên khi biết rằng Devils hole pupfish tách ra từ các loài khác 50.000 đến 80.000 năm trước, sớm hơn so với bằng chứng trước đó hơn 40.000 đến 60.000 năm. Đó cũng là thời gian mà loài cá Devils hole pupfish xuất hiện trong sa mạc, 50.000 đến 60.000 năm trước.
Các nhà nghiên cứu cho rằng các " loài cá sóc đã định cư và sống trong hố nước này kể từ khi hang động mở lên trên bề mặt đất".
Hơn nữa, các Devils hole pupfish và hố nước này có thể đã xuất hiện cùng một lúc. Các nhà nghiên cứu cũng đưa ra giả thiết:
"Hai sự kiện, việc loài cá này đến định cư và sự sụp đổ của mái của hang động có thể được xảy ra cùng một lúc bởi sự kiện chưa xác định được của địa chất…".
Những phát hiện mới đã xác nhận sự hiếm có và tình trạng mang tính biểu tượng của loài cá này đã sống trong sự cô lập hoàn toàn suốt 60.000 năm qua. "Kết quả của chúng tôi cho thấy rõ ràng Devils hole pupfish bị cô lập trong hố nước Devils Hole thậm chí còn hơn giả định trước đây 20.000 năm, do hang động mở ra trên bề mặt đất là 60.000 năm"
Tuy nhiên những phát hiện này có thể chưa đủ nhiều để đưa đến những nỗ lực cho việc bảo tồn loài cá này. Đáng buồn hơn là những nỗ lực để nuôi loài cá này bên ngoài hang động đã không thành công.
Các nhà khoa học đã điều tra và đưa ra nhận định: "Ngày nay, quần thể Devils hole pupfish đang trên bờ vực của sự tuyệt chủng, với những con số giảm xuống mức thấp nhất là 30 từ quy mô trên 400 trong năm 1970", trong khi nhu cầu cung cấp nước ngọt trong khu vực và biến đổi khí hậu cũng đe dọa môi trường sống của nó.
Devils hole pupfish (Cyprinodon diabolis) - Ảnh Wikipedia
Hà Trang
Quảng cáo: cần bán gấp 50 tấn bã hèm bia giá 5.500đ/kg (đạm:50%) , bột đầu tôm giá 7.500đ/kg (đạm 35%, tro < 25%), cám bắp 5.000đ/kg (tro <5%) , bột cá 50% (đạm 50%, tro <21%) giá 14.000đ, Liên hệ 08.6260 0412
