Ngư dân Bình Định, Phú Yên đang thực hiện dự án hỗ trợ đánh bắt, tiêu thụ cá ngừ của Nhật Bản nhằm thu được sản phẩm tốt bán thẳng sang Nhật giá cao. Nhưng khi mới áp dụng nhiều ngư dân đã tỏ ra khó thực hiện, chán nản cho rằng các đòi hỏi đánh bắt, bảo quản quá khó và nếu làm được có khi bị lỗ.
Đây chính là tình trạng của ngày đầu áp dụng các tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt (VietGAP) khi đa số nông dân đều cho rằng: đầu tư tốn kém và tiêu chuẩn khó thực hiện. Nông dân lo tốn tiền, mất công còn hàng làm ra giá cao khó bán. Nhưng với sự hỗ trợ của các chuỗi siêu thị về kỹ thuật, thị trường, nông sản làm ra an toàn hơn, chất lượng hơn. Tất nhiên thu nhập cũng cao và bền vững hơn.
Bà Phạm Thị Thu Cúc, nông dân trồng rau ở Đà Lạt bao nhiêu năm vẫn trồng và bán theo cách truyền thống nên khi tham gia mô hình VietGap của Metro buộc bà phải thay đổi rất nhiều.
Bà Cúc kể: “Tôi không ngờ làm rau thì phải tuần thủ rất nhiều quy trình. Chúng tôi phải ghi nhật ký… cho rau!. Ngày trồng, ngày bón phân hay bơm thuốc đều phải được ghi, rồi ký tên đóng dấu khi xuất đi. Thời gian đầu thấy rất cực nhưng làm theo VietGAP giúp rau quả được các siêu thị lớn chấp nhận và nhập hàng với số lượng lớn với giá tốt. Mỗi năm tôi thu lời được 500-600 triệu đồng”.
Tham gia dự án đào tạo nông dân của chuỗi siêu thị từ ngày đầu, ông Lê Ngọc Quý, chủ nuôi cá bè tại Cần Thơ chia sẻ: “Chúng tôi nuôi cá bằng kinh nên việc làm theo quy trình, tiêu chuẩn thật quá khó. Chỉ riêng việc ghi chép mỗi ngày về lượng thức ăn, các loại thuốc đã sử dụng… làm tôi thấy bất tiện. Nhưng việc này đã giúp tối có thể kiểm soát được con cá nuôi đang ở giai đoạn nào, lượng thức ăn bao nhiêu thì phù hợp và quan trọng nhất là cá bán ra đảm bảo an toàn, được siêu thị chấp nhận mua nhiều với giá tốt”.
Theo bà Bùi Thị Hạnh Hiếu, Giám đốc Công ty CP chế biến nông sản Bảo Minh, với sự hỗ trợ về kỹ thuật, cùng việc lập kế hoạch kinh doanh giúp nông dân yên tâm sản xuất quy mô lớn với đầu ra ổn định, không bị thương lái ép giá. Từ sự hỗ trợ này giúp nông dân đặt niềm tin cao hơn về nông sản sạch sẽ giúp họ có được đời sống tốt hơn.
Kinh nghiệm 12 năm hợp tác với các chuỗi siêu thị, bà Hiếu nói: “Cái lợi nhất là nông sản được khẳng định và tôn vinh, được quảng bá thương hiệu nên không chỉ bán cho một nhà phân phối và còn bán được cho nhiều chuổi siêu thị; không chỉ bán trong nước mà còn bán được ra nước ngoài”.
Một chuyên gia xúc tiến thương mại của Bộ Công thương kể, đưa nông sản Việt đi quốc tế đều nhận được nhiều lời khen về sự độc đáo, hấp dẫn nhưng khách hàng vẫn từ chối ký hợp đồng vì hàng Việt không đáp ứng được các tiêu chuẩn quốc tế. Chính vì thế, vị chuyên gia này rất ấn tượng về Tuần lễ sản phẩm Việt Nam tại đồng loạt tại các hệ thống Metro Cash & Carry ở Đứchồi cuối tháng 6/2014.
Ông nói: “Sự lận đận này sẽ cón kéo dài nếu nông dân không thay đổi phương thức sản xuất để có sản phẩm đạt chuẩn. Muốn chơi được với Tây thì phải theo chuẩn Tây”.
Theo ông Vũ Vinh Phú, Chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Hà Nội, nông sản của Việt Nam chiếm tới 90% trong các hệ thống siêu thị trong cả nước. Để nông sản Việt được ở kệ siêu thị là cả một chiến lược siêu thị bắt tay hỗ trợ nông, nhà cung cấp để nâng cao chất lượng, năng suất, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và bảo quản chuyên nghiệp hơn.
Thành công thực tế
Thu hoạch cá Chẽm nuôi mô hình an toàn ở Cần Thơ
Chương trình rau sạch của Hà Nội thực hiện cả chục năm qua vẫn chưa thành công thì có những HTX ở Hà Nội hay Mộc Châu làm giàu khi bán được rau sạch bán cho các chuỗi siêu thị. Nhiều mô hình VietGap thí điểm cho nhiều vùng đặc sản Nam Bộ sớm phá sản thì các mô hình hỗ trợ rau quả, thủy sản… của siêu thị lại thành công không chỉ bán trong nước mà con xuất khẩu ra thế giới.
Tiêu chuẩn an toàn như VietGAP, Global GAP là “con dấu’ để nông sản Việt ra thị trường quốc tế. Nhưng làm thế nào để có được GAP?. Đến nay, mới chỉ có một số chuỗi liên kết giữa DN với nông dân thành công, phát triển ổn định bền vững khi giúp nông dân tiếp cận với nông nghiệp hiện đại. Yếu tố quyết định ở đây chính là sự hợp tác từ nhu cầu của hai bên: siêu thị cần hàng tốt và rẻ, nông dân cần sản xuất số lượng nhiều và bán được giá, mang sự yên tâm cho NTD.
Ông Philippe Bacac - Tổng Giám đốc Metro Cash & Carry Việt Nam cho biết: “Chiến lược của chúng tôi là tiếp tục hỗ trợ, quảng bá sản phẩm của Việt không chỉ ở trong nước mà tại các nước trên thế giới, đặc biệt tại thị trường Đức và châu Âu”.
Tại một diễn đàn mới đây, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát hy vọng về sự tham gia tích cực hơn của nhiều DN, đặc biệt là DN tư nhân, DN FDI và sản xuất nông sản. Ông cho biết, Bộ này sẽ thúc đẩy mô hình hợp tác công tư để ứng dụng công nghệ cao vào nông nghiệp hiệu quả.
Đại diện Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp Nông thôn cũng khẳng định, khoa học công nghệ và hợp tác công tư là hai nhân tố hàng đầu thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững.
Các chuyên gia cho rằng, nhưng mô hình thực tế thành công như việc các chuỗi siêu thị, các DN đã áp dụng thời gian qua là một hướng mở tốt. Nó giúp sử dụng các nguồn lực từ khoa học - công nghệ, kinh nghiệm quản lý của các tập đoàn, công ty đa quốc gia để giúp nông dân.
Dự án hợp tác công tư “Xây dựng chuỗi cung ứng thủy hải sản chất lượng cao cho thị trường nội địa” giữa Bộ NN-PTNT và Metro Cash & Carry Việt Nam đã đầu tư 5 tỉ đồng để đào tạo cho nông dân sản xuất các sản phẩm thủy sản sạch, từ đó nông dân đã bán được hơn 3.000 tấn thủy sản cho siêu thị. Đại diện Metro Việt Nam cho biết sẽ tiếp tục triển khai và mở rộng mô hình này nhằm tạo thêm thu nhập cho nông dân và đưa ra những sản phẩm an toàn cho thị trường.Tập đoàn này đã đặt văn phòng thu mua tại VN thu mua các sản phẩm phi thực phẩm như đồ gỗ nội - ngoại thất, may mặc... Một văn phòng thu mua khác đặt tại khu vực để các sản phẩm thực phẩm… xuất đi các siêu thu trong cùng hệ thế trên trên toàn thế giới.
