Thật vậy, có chứng kiến tận mắt các công đoạn bóc tỏi, bào sả, mới… dựng tóc gáy, nhớ vô số lần ta đã từng ăn tỏi, ăn sả mà không biết... sợ.

"Công nghệ" bóc vỏ tỏi bằng… phân urê!

Sau một hồi luồn lách trong con hẻm 266 Tôn Đản, quận 4, chúng tôi mới vào được xóm bóc tỏi (còn gọi đạp tỏi). Khoảng hơn chục gia đình lặng lẽ làm cái nghề hôi nồng này. Trước hiên nhà, ông M chỉ vào nong tỏi bóc trắng lốp, ước cỡ 100kg và quảng cáo: "Tỏi Trung Quốc, anh cần bao nhiêu ký? Cho nhà hàng hở? Anh đặt hàng đi. Hôm sau có liền".

Kề bên nong tỏi, một thau tỏi to cũng bằng… cái nong, chứa phải tới cả tạ tỏi đang được ngâm trong nước. Chúng tôi thắc mắc, anh M hồn nhiên giải thích: "Bóc tỏi có gì khó đâu. Mình đổ tỏi vô thau nước, rồi cho muối diêm vào.

Chờ 15-20 phút, tỏi ngấm nước, muối diêm làm vỏ tỏi mềm đi. Xong, lấy bọc ni-lông bọc vào bàn chân, rồi cứ vậy mà đạp, đạp… Vỏ tỏi tróc ra mà không bị dập chút nào. Sau đó, vớt tỏi ra cho ráo nước và mang đi phân phối. Không làm vậy, bóc tay biết bao giờ xong?".

Ông M cho một thằng bé đưa chúng tôi đến tận nhà chủ vựa có biệt danh là Hồng tỏi. Trên đường đi, chúng tôi thấy ít nhất 5 hộ khác cũng đang ngâm nước muối diêm, bóc tỏi. Tại nhà Hồng tỏi, từ trong đến ngoài, tỏi ngâm nước, tỏi bóc trắng, tỏi chưa bóc… nằm lai láng. Mùi tỏi hôi nồng nặc, đậm đặc cả gian nhà. Bà Hồng rôm rả cho biết: Mỗi ngày, riêng nhà bà phân phối cho các hộ lân cận bóc thành phẩm khoảng… 500kg tỏi.

Tỏi Trung Quốc giá bán 11.000/kg, tỏi đặc biệt (tỏi bụi) 12.000 đồng/kg, tỏi chưa bóc 12.000 đồng/kg… Khách hàng của Hồng tỏi, phần lớn là các quán ăn, nhà hàng và tiểu thương các chợ trên địa bàn TP.HCM. Thậm chí, "có một Công ty mì X cũng lấy tỏi của tôi về làm mì ăn liền đó"(?) - bà Hồng lớn tiếng nói.

Bà Hồng tự tin khẳng định, "không hề bóc tỏi" bằng muối diêm, nhưng vừa bước ra khỏi nhà Hồng tỏi, thấy 3 chị lớn tuổi đang bóc tỏi thuê cho Hồng tỏi, trên nong tỏi có đặt một khối vuông như cục gạch, từa tựa cục nước đá. Hỏi cục gì? Một chị thản nhiên đáp "phèn chua".

Theo ông Ông Quang Thanh - Đội trưởng Đội Quản lý thị trường 5B: Ngoài hẻm 266, trên đường Tôn Đản, còn hẻm 152 và dưới chân cầu chữ Y, quận 8, cũng có những xóm, với "công nghệ" đạp tỏi hết sức thành thục bằng… muối diêm. Muối diêm chính là chất Nitric (NaNO2) hoặc Nitrat (NaNO3), người ta dùng chất này tạo ra phân urê, nên chúng rất độc đối với con người.

Vì lợi nhuận, người ta đã dùng… phân urê để bóc tỏi. Liệu có bao nhiêu khách ăn uống ở các nhà hàng biết được tỏi mình đang ăn được bóc, ngâm bằng nước… phân urê? Chưa nói, riêng tỏi Trung Quốc, khi chưa đưa vào bóc vỏ bằng… "công nghệ" phân urê, tại 2 đợt lấy mẫu kiểm tra gần đây (tháng 3 và tháng 5-2007), Chi cục BVTV TP.HCM đã xác định: Tỏi Trung Quốc đều nhiễm dư lượng thuốc BVTV vượt mức cho phép.

Chao ôi, bào củ sả là vậy ư?

Gần đây nhất, trong đợt ra quân kiểm tra chất lượng rau, củ, quả tại 3 chợ đầu mối lớn nhất TP.HCM gồm: Bình Điền, Thủ Đức và Hóc Môn. Chi cục BVTV vô cùng kinh ngạc, khi tận mắt "mục sở thị" một số hộ kinh doanh rau quả "chế biến" sả bào sẵn để bỏ mối cho các chợ nhỏ. Giữa thanh thiên bạch nhật, từ những củ sả tươi, các hộ kinh doanh dùng dao bào, băm nhuyễn các củ sả vun thành đống…

Sau đó, họ thả hàng chục ký sả củ được bào sẵn vào những thùng nước ngâm thuốc tẩy. Tiếp tục vớt sả lên, thêm một lần nữa, họ lại thả vào một thùng nước pha phẩm màu xanh lá cây. Cuối cùng, hàng chục ký sả bào được vớt ra, từ chỗ trắng, úa, tạp nhạp lúc đầu, qua 2 công đoạn ngâm, xục, rửa sả củ bào nhuyễn mang một màu xanh tự nhiên, mát mắt và tươi tắn vô cùng.

Từ những chợ đầu mối, hàng chục, hàng trăm ký sả củ bào sẵn toả đi khắp các chợ, siêu thị lớn nhỏ trên địa bàn thành phố. KS.Nguyễn Quang Định - Phó Chi cục trưởng Chi cục BVTV TP.HCM, Phó Chánh thanh tra chuyên ngành BVTV, cho biết: "Lần đầu tiên, chúng tôi phát hiện ra cái lối… bào sả bằng tẩm, ngâm hoá chất như thế.

Vì trong sử dụng hàng ngày, không phải gia đình nào cũng thường xuyên dùng sả, nên ít ai chú ý. Song, sả củ bào sẵn như một dây chuyền công nghệ, cung cấp chủ yếu cho không ít chợ, siêu thị, nhà hàng, khách sạn…, nên xem ra, số người sử dụng sả không phải là nhỏ. Bởi vậy, khi những chất tẩy, màu kia tồn dư lượng trong sả củ bào sẵn, là rất có hại cho người ăn".

Không giấu giếm, một chủ hộ kinh doanh rau quả cho biết, phải tẩy sả và nhuộm màu cho sả bào, sả sẽ tươi lâu hơn, lên màu tự nhiên sáng hơn, đẹp hơn… Hai hoá chất tẩy (Tinopal) và phẩm màu ấy bán… vô số ngoài chợ hoá chất Kim Biên (quận 5, TP.HCM).

Theo ông Quang Thanh: "Có rất nhiều loại nông sản được người ta tẩm hoá chất nhằm đánh lừa cảm nhận người tiêu dùng. Ví dụ: Cà phê có chất Anhydrau (bột đắng) và Lauryl Sufate (chất tạo bọt) sẽ đậm đà, có bọt nhiều hơn. Nhưng mấy ai biết, chất Lauryl Sufate được dùng trong sản xuất… xà phòng ?".