Hình 1. Hậu ấu trùng tôm sú (P. monodon) Nguồn: Đào Minh.
Quan sát tôm non
Vào cuối những năm 1990, ông bắt đầu những quan sát tôm dưới nước ở Florida, các cửa sông dọc theo Vịnh Mexico và tiến đến quan sát hoạt động của tôm trong tự nhiên ở Mexico, Costa Rica, Panama, Australia và Ecuador. Rod đã quan sát nhiều loài khác nhau bao gồm Penaeus duorarum, P. aztecus, P. stylirostris, P. vannamei, P. semisulcatus, P. latisulcatus, P. esculentes và P. monodon. Hầu hết những quan sát này đều nhằm vào tôm non.
Tại Ecuador, ông quan sát chủ yếu tôm thẻ chân trắng trong tự nhiên xem có sự khác biệt hành vi giữa ngày và đêm hay không.
Và như dự đoán, hành vi của tôm thay đổi đột ngột vào ban đêm, sự thay đổi lớn nhất xảy ra vào lúc hoàng hôn và bình minh. Ban ngày, tôm non di chuyển lòng vòng theo đàn, tập trung lại thành một khối, mật độ khoảng 250 con/m2. Chúng di chuyển hơi giống như cách của đàn cá. Khi bị đe dọa, chúng phân tán ra, làm kẻ săn mồi bối rối. Mật độ tôm trong đàn trở nên cao hơn khi ánh sáng gia tăng. Vào buổi trưa, mật độ của đàn cao nhất. Vào ban đêm, khi những kẻ săn mồi không thể nhìn thấy chúng, tôm non phân tán ra khắp môi trường sống. Suốt cả ngày, đàn tôm sẽ bung ra và phân tán nếu như ở đó có giá thể như cỏ biển hay rễ cây ngập mặn.
Ông nhận thấy rằng các loài tôm có hành vi tương tự nhau khi còn nhỏ (dưới vài gam). Chúng ăn thực vật, sống trên tầng mặt, bề mặt của rễ cây ngập mặn, lá cỏ biển, bắt những sinh vật bám trên đó (periphyton) và ăn bọn giáp xác chân chèo ăn periphyton. Chúng ta sẽ không thấy chúng kiếm ăn trong cột nước, bởi vì rất nguy hiểm khi chúng bị các con vật săn mồi nhìn thấy. Trên lá cỏ biển, thân hình trong mờ của chúng hòa lẫn vào đó. Chúng ta thường không nhìn thấy tôm non ở dưới đáy, chúng luôn bám vào một thứ gì đó. Đến trước khi trọng lượng khoảng 5g, tất cả các loài tôm nuôi thường bám vào giá thể và ăn các mảnh vụn.
Theo ông cách chúng ta nuôi tôm thì thật là kỳ lạ. Bề mặt mà chúng ta cung cấp duy nhất chỉ là đáy ao, là một phần nhỏ nếu so với trong tự nhiên. Thông thường, tôm non sống ở vùng cửa sông, nơi nước chỉ sâu từ 1,5 - 4,6m, treo mình dưới rễ cây hoặc ở mặt dưới của cỏ biển. Khi nhìn từ trên xuống sẽ không thấy chúng.
Quan sát hoạt động của tôm trưởng thành.
Theo Rod, khó tìm thấy tôm lớn ở ngoài tự nhiên vì chúng thường ở những vùng biển sâu. Tuy nhiên ở Úc, ông đã quan sát được tôm sú, bạc thẻ, tôm esculentus và tôm latislucatus ở những vùng nước nông. Trong ngày, chúng đi thành từng đàn khoảng 200 - 300 con.
Hình 2. Tôm sú bố mẹ. (Nguồn Đào Minh)
Khi trưởng thành, tôm sú và tôm he Nhật Bản có xu hướng xuống đáy, ở vùng biển xa bờ, ăn giun nhiều tơ và các sinh vật sống trên nền đáy. Trái lại, tôm thẻ chân trắng và tôm stylirostris vẫn tiếp tục tìm kiếm thức ăn và các chất lơ lững trong cột nước theo chiều thẳng đứng trong suốt vòng đời. Nếu chúng ta có ý định nuôi tôm thâm canh trong hệ thống floc vi khuẩn, có lẽ tôm sú không phải là lựa chọn tốt nhất. Tôm sú tụ tập lại ít hơn và gần như đào bới suốt ngày. Tôm thẻ, tôm esculentes, tôm latisulcatus và tôm semisulcatus có xu hướng thích các mảnh vụn nhiều hơn tôm sú và thường xuyên ở tại những thảm cỏ biển. Ở Úc, diện tích bề mặt của cỏ biển gấp 13 lần so với bề mặt đáy. Mật độ tôm rất cao nhưng không phải ở nền đáy. Đó là một trong những lý do tại sao rừng ngập mặn rất quan trọng, được xem là nơi để ương tôm. Được che khuất, tôm non ăn periphyton và giáp xác chân chèo ở bề mặt dưới của các rễ cây.
Với tôm sú, chúng ta sẽ không thấy những tập tính bầy đàn này vào buổi trưa. Tập tính này thường xảy ra vào lúc sáng sớm hoặc chạng vạng tối. Đến 10g sáng, nhiều con đã vùi mình xuống nền đáy.
Những hiểu biết có được từ việc quan sát tôm ngoài tự nhiên
Vào năm 2006, Rod lặn xuống một vài ao nuôi tôm ở Colombia và phát hiện ra môi trường trong ao nuôi hoàn khác so với ngoài tự nhiên. Thực tế là rất, rất khác. Với một ao nuôi thương phẩm điển hình, không có thứ gì để tôm bám vào, không có rễ cây ngập mặn, không có gì trên nền đáy. Trong khi ngoài tự nhiên suốt vòng đời, tôm được hưởng một số lượng to lớn các giá thể. Sống mà không có những thứ này có thể gây stress.
Tất cả các loài tôm đều thích giá thể. Ở một vài loài tôm, chẳng hạn như tôm bạc thẻ và tôm duorarum không dùng giá thể nhiều như những loài khác nhưng chúng vẫn thích bám vào, ẩn mình trong đó và lởn vởn quanh đó. Với những loài như tôm thẻ chân trắng và tôm stylirostris, chúng có những phản ứng với giá thể cực kỳ mạnh mẽ. Nếu bạn đặt một thứ gì đó vào ao nuôi tôm stylirostris và lấy ra sau 10 phút, bảo đảm rằng sẽ có tôm bám trên đó, chúng thích giá thể nhiều như vậy đấy./.
Đào Minh
Quảng cáo: cần bán gấp 50 tấn bã hèm bia giá 5.500đ/kg (đạm:50%) , bột đầu tôm giá 7.500đ/kg (đạm 35%, tro < 25%), cám bắp 5.000đ/kg (tro <5%) , bột cá 50% (đạm 50%, tro <21%) giá 14.000đ, Liên hệ 08.6260 0412
